Avrupa genelindeki merkez bankalarının 2024’teki siyasetlerinde öncelik, borçlanmayı daha ucuz hale getiren, krediye erişimi artıran ve kolaylaştıran faizi düşürmek oldu.
Ana vazifeleri fiyat istikrarını korumak olan merkez bankaları, faiz oranlarına ait karar almak için ivedi etmedi.
Enflasyonla gayrette 2022 ve 2023’te faizin süratle artırılmasının akabinde, politikayı gevşetmeye yönelik birinci adımlar somut sonuçlar sağlanınca atılabildi.
Beklenenden daha yapışkan ve kalıcı bir enflasyonla karşı karşıya kalan Avrupa merkez bankaları, faiz indirimlerine başlamak için enflasyonun amaçlarındaki düzeylere dönme eğilimi göstermesini bekledi.
Ancak her ülkenin durumundaki farklılık nedeniyle Avrupa ülkelerinin merkez bankaları para siyasetlerinin gevşemesinde tıpkı süratte hareket etmedi ve uyumlu bir süreç izlemedi.
Bir çok ülkede, çekirdek enflasyonun daha makul kabul edilen düzeylere geri dönmesi ve global iktisattaki çok belirsizliklerin azalmasına karşın merkez bankaları temkinli davranmayı sürdürdü.
Avrupa Merkez Bankasından faiz indirimleri
Küresel enflasyon dalgası karşısında 2022 ve 2023’te gibisi görülmemiş süratte ve düzeyde faiz artırımına yönelen Avrupa Merkez Bankası (ECB), Temmuz 2022’den sonra arka arda 10 toplantıda faizi artırdı.
Bankanın refinansman faizi 2024 başında yüzde 4,5, mevduat faizi yüzde 4 ve marjinal fonlama faizi de yüzde 4,75 ile rekor düzeylerde bulunurken, ECB faiz indirimine lakin bu yılın ortasında yönelebildi.
ECB haziranda yılın dördüncü para siyaseti toplantısında 5 yılın akabinde birinci defa faiz indirimine giderek üç temel siyaset faizini 25 baz puan düşürdü.
ECB’nin dönüm noktası olan bu kararının akabinde, ilerleyen süreçte yeni faiz indirimleri gelmeye devam etti. Banka en son bu ayki 25 baz puan indirimle birlikte, yılı toplamda dört faiz indirimiyle tamamladı. ECB mevduat faizini yüzde 3’e, refinansman faizini yüzde 3,15’e ve marjinal borçlanma faizini yüzde 3,40’a indirdi.
ECB’nin kararı Avro Bölgesi genelinde yavaş ekonomik büyüme düzeyi ve yüzde 2 civarındaki bankanın maksadıyla uyumlu enflasyon datalarının akabinde geldi.
Avro Bölgesi’nde yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,2 düzeyinde gerçekleşti. Analistler, ECB’nin faizi 2025 sonunda yüzde 1,5 düzeyine kadar indirebileceğini öngörüyor. Deutsche Bank analistleri, faiz indirimlerinin 50 baz puan formunda yapılmasının risk oluşturabileceğini ve bu nedenle ECB’nin 25 baz puanlık indirimlerle 2025 sonunda yüzde 1,5 düzeyine ulaşabileceğini iddia ediyor. Piyasalarda, ECB’nin 2025 boyunca 100 baz puan faiz indirimine gitmesi beklentisi bulunuyor.
İngiltere Merkez Bankasından 2025’te temkinli indirim sinyali
Politika faizini Ağustos 2023’ten beri yüzde 5,25’te sabit tutan İngiltere Merkez Bankası (BoE) ise bir yılın akabinde birinci defa değişikliğe giderek, Ağustos 2024’te siyaset faizini 25 baz puan indirimle yüzde 5’e düşürdü. BoE, böylelikle Mart 2020’den beri de birinci kere faiz indirimine gitmiş oldu.
Banka, eylüldeki toplantısında ise siyaset faizini beklentiler dahilinde yüzde 5’te sabit bıraktı. Kasımdaki toplantısında tekrar piyasa beklentilerine paralel biçimde siyaset faizini 25 baz puan düşürerek yüzde 4,75’e çeken BoE, yılın son toplantısında ise siyaset faizini bu düzeyde sabit bıraktı.
Böylece BoE, bu yıl ağustos ve kasım olmak üzere iki seferde toplam 50 baz puan faiz indirdi. BoE’nin siyaset faizindeki birinci indirimi temmuz ve ağustosta yıllık enflasyonun yüzde 2,2 düzeyinde gerçekleşmesinin akabinde geldi. Fakat BoE, son Para Politikası Kurulu metninde, enflasyonun tekrar hafif hızlanma eğiliminde olabileceğini söz etti.
İngiltere’de son açıklanan datalara nazaran, yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,6 ölçüldü. Analistler, BoE’nin 2025’te faiz indirimlerinde biraz daha süratli hareket edebileceğini ve siyaset faizini gelecek yıl sonunda yüzde 3,75’e çekebileceğini öngörüyor. Fitch Ratings, kelam konusu faiz indirimlerinin 25 baz puan biçiminde gerçekleşeceğini varsayım ediyor. Piyasalarda, BoE’nin gelecek yıl 50 baz puanlık faiz indirimi yapacağı fiyatlanıyor.
İsviçre Merkez Bankası faizi yüzde 0,5’e düşürdü
İsviçre Merkez Bankası (SNB), gelişmiş ülkeler ortasında siyaset faizinde gevşeme döngüsünde bu yıl öncü pozisyonda yer aldı. Yılda dört defa para siyaseti toplantısı yapan SNB, 2024’ün birinci toplantısının yapıldığı martta siyaset faizini 25 baz puan indirdi. İsviçre para ünitesinin kıymet kazanmasını da göz önünde bulundurarak faiz indirimi kararı alan banka, öteki toplantılarda da misal adımlar attı. SNB, siyaset faizini haziran ve eylül aylarında 25 baz puan, aralık ayında da 50 baz puan indirerek, 0,5’e kadar çekti.
Norges Bank, birinci faiz indirimi için Mart 2025’e işaret etti
Norveç Merkez Bankası (Norges Bank), 2024’ü siyaset faizinde hiç değişikliğe gitmeden kapattı. Siyaset faizini Aralık 2023’ten beri son 16 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 4,5’te sabit tutan Norges Bank, bu ayki son toplantısında da bir değişiklik yapmadı.
Banka enflasyonun yüzde 2’lik amaca sürdürülebilir halde geri dönmesi için sıkı para siyasetinin hala gerekli olduğunu bildirerek, birinci faiz indirimi için Mart 2025’e işaret etti.
Öte yandan, Norveç’te yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,4 ile 2020’den beri görülen en düşük düzeyde ölçüldü.
Riksbank’tan yıl içinde 150 baz puan faiz indirimi
İsveç Merkez Bankası (Riksbank), Nisan 2024’te yüzde 4 olan siyaset faizini mayısta 25 baz puan indirimle yüzde 3,75’e düşürmesinin akabinde, yıl içinde faiz indirimlerini sürdürdü.
Riksbank bu ayki son toplantısında siyaset faizini 25 baz puan indirerek yüzde 2,50’ye çekti ve böylelikle siyaset faizini yıl içinde 150 baz puan düşürmüş oldu.