Futbolda dünyanın yeni çekim merkezlerinden birisi olan Suudi Arabistan, önümüzdeki on yılda da bu tartısını sürdürmeye devam edecek üzere görünüyor. Milyarlarca dolarlık bir yatırımla ülkedeki futbol liglerini cazibeli hale getiren, yıldız futbolcuların burada top koşturmasını sağlayan ve birtakım milletlerarası turnuvalara mesken sahipliği yapan Suudiler, artık bu turnuvalardan en büyüğünü de kendi topraklarında düzenlemeye hazırlanıyor.
FIFA tarafından yapılan açıklamayla 2034 Dünya Kupası’nın mesken sahibinin, Ortadoğu ülkesi olacağı duyuruldu. 2026 Dünya Kupası’nın Amerika kıtası (ABD, Kanada, Meksika), 2030 Dünya Kupası’nın Avrupa+Afrika’da (İspanya, Portekiz, Fas) yapılması Arap ülkesinin önünü açan kıymetli bir gelişme oldu. Dev turnuvanın organizatörlüğü için kıta rotasyonu yapıldığından, sıradaki yerin farklı bir bölgeden olması beklenen gelişmeydi. Avustralya da yarıştan çekilince tek aday olarak kalan Suudiler, tek ülke olarak turnuvanın mesken sahipliğine hak kazandılar.
‘Vizyon Planı’ ve futbol
Ülkenin yüzünü bir anda futbola dönmesi, Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyon Planı ile başladı. Petrole olan bağımlılığı azaltma, iktisadını çeşitlendirme, altyapı ve turizm üzere dalları geliştirme hedefi olan bu programın gerçekleşebilmesi için dünyanın en çok sevilen oyununa özel bir rol biçildi. Yeşil alanlarda cazip hale gelinmesinin, ekonomik-turistik maksatları yakalamaya büyük katkısı olacağı hesaplandı.
Manchester United ile yollarını ayıran Cristiano Ronaldo’nun transferi buna yönelik yapılan dev bir ataktı. Sadio Mane, Riyad Mahrez, Firmino, Neymar, Kante ve Benzema üzere çok kıymetli futbolcular birer birer rotalarını buraya çevirince, yıldızlar topluluğundan oluşan Suudi Arabistan ligi bir anda dünya futbolunun çekim merkezlerinden birisi oldu, değerli oyuncuları takip etmek ismine ister istemez izlenir hale geldi.
Yıldız futbolcuları ülkedeki ekiplere transfer etmenin akabinde sıradaki atak, bu yıldızları reklam sinemalarında oynatma, onlara tanıtım elçiliği yaptırtma oldu. Cristiano Ronaldo, Suudi Arabistan’ın kuruluşunun 300. yıl dönümümde kılıç dansı yaptı. Üzerinde yöresel kıyafetler ve elindeki kılıçla verdiği pozlar, Portekizli futbolcuyu o güne kadar hiç o biçimde görmemiş olan milyonların büyük ilgisini çekti. Formasını giydiği Al Nassr kulübünden yıllık yaklaşık 200 milyon dolar aldığı belirtilen oyuncu, alandaki izlenirliği saha dışına da taşıyarak tanıtıma önemli katkı sundu.
Lionel Messi futbol hayatına Suudi Arabistan’da devam etmedi lakin tanıtım çalışmalarına o da katıldı. Ülkenin turizm elçisi olarak üç yıl boyunca ailesiyle buradaki tatilleri ve toplumsal medyada ülkeyi tanıtım emelli yaptığı paylaşımları için yirmi beş milyon milyon dolar kazanacağına yönelik haberler yayınlandı. Arjantinli futbolcu ülkenin tanıtımını yapan bir reklam sinemasında de oynadı ve elçisi olduğu ünlü bir giysi markası için klasik Arap erkek kıyafetleriyle poz verdiği bir reklam görüntüsü da yayınladı.
Sporla aklanıyor mu?
Ronaldolu, Messili Arabistan tanıtımları vakitle şöyle sonuçlar ortaya çıkarmaya başladı: Her geçen gün daha çok yıldız futbolcu Avrupa liglerini bir kenara bırakarak bu ülkenin yolunu tutmaya başladı. Arap ülkesindeki futbol liginin yayın hakları batıda daha çok ülkede satın alınmaya başladı. Bir çok memleketler arası spor tertibine ülke konut sahipliği yapmaya başladı. Hususumuz futboldan bir örnek vermek gerekirse, Manchester City’nin şampiyonluğuyla noktalanan 2023 FIFA Dünya Kulüpler Kupası Suudi Arabistan’da yapıldı. İtalya ve İspanya üzere futbol ülkelerinin Muhteşem Kupa maçları düzenlendi.
Ve nihayetinde ilmek ilmek örülen yolun sonunda en büyük futbol turnuvası olan Dünya Kupası’nın konut sahipliği de, turnuva için ‘Birlikte büyüyoruz’ sloganını belirleyen onlara verildi. Suudi Arabistan 2034 Dünya Kupası Adaylık Komitesi Başkanı Hammad Albalawi şimdi ‘Gelmiş geçmiş en âlâ Dünya Kupası’nı organize edeceğiz. Futbol turnuvası olarak düşünmeyin, bu bir futbol şenliği olacak’ diyor.
Futbolda paranın satın alamayacağı bir şey olmadığını, yıllardır dünyanın gözüne sokarak gösterdikleri gerçeği ortada dururken, perdenin önüyle ilgili kendisinin bu kelamlarına inanmaktan öbür bir çıkar yol kalmıyor geriye. Perdenin arkasındayda yaşanan tüm bu spor merkezli gelişmelerin, aslında bir aklama harekatı olduğu kuşkusu yer alıyor. Yönetimsel yanlışlar ve ihlaller ile lekelenen prestiji uygunlaştırmak için sporun kullanılmasını anlatan ‘sporla aklanma’ teriminin günümüzdeki bu mevcut örnekle örtüştüğü savunuluyor.
Ne var ki, klâsik kıyafetli bir Messi ve yöresel kılıçlı Ronaldo’nun ışık inmiş yüzlerindeki imaj o kadar güçlü ki; insanın bunları düşünesi gelmiyor.
15 STADYUM, 10 FANZONE
Suudi Arabistan’ın mesken sahipliği adaylık teklifinde 5 kentteki 15 stadyum yer aldı. Bunlardan 4’ü yenilenecek olan varolan statlar, 3’ü hali hazırda inşaat halindekiler ve 8’i ise yapılması planlanan yeni stadyumlar. Final maçına, en yüksek kapasiteli yer olacak Kral Salman Stadyumu mesken sahipliği yapacak. Riyad’da 2, Cidde’de 2 Al Khobar’da 2, Abha’da 2, Neom’da 2 olmak üzere 10 noktada taraftar aktivite alanları (fan zone) yapılacak.
“EN YETERLİSİ OLACAKTIR”
Cristiano Ronaldo, konut sahipliği hakkının tanınmasının akabinde, Suudi Arabistan’ın 2034 Dünya Kupası’nı tarihi bir muvaffakiyetle düzenleyeceğini söyledi. Bu tertibin en uygun Dünya Kupası olacağını lisana getiren Ronaldo “Altyapı, stadyumlar, taraftarlar, her şeyi gördükten sonra 2034’ün en uygun Dünya Kupası olacağına eminim” diye yazdı. 2030 Dünya Kupası’na İspanya ve Fas ile birlikte mesken sahipliği yapacak ülkesi Portekiz hakkında konuşmayan yıldız futbolcuya toplumsal medyada vatandaşı futbolseverler reaksiyon gösterdi.
KADIN YASAĞI KALKTI
Suudi Arabistan’ın futbolda gerçekleştirdiği ıslahatlarda bayanlar kıymetli bir yerde duruyor. Uzun yıllardır stadyumlara girmesi yasak olan bayanlar, bir müddettir artık statlara girip erkeklerle birlikte maç izleyebiliyor. Ayrıyeten ülkenin bir bayan futbol ulusal grubu var ve bayan futbol ligleri de kurulmuş durumda. Bu liglerde binlerce futbolcu top koşturuyor.
HAK TEMELLİ İTİRAZ
Suudi Arabistan dev tertip için bir de yepisyeni megakent inşa edecek. Yeni inşa edilecek hayli büyük bir memleketler arası havaalanı da, verilen teklifte yer alıyor. Teknik kısımda epey heyecan verici vaatlere sahip olan ülkenin mesken sahipliğine birtakım kısımlar ise şiddetle itiraz ediyor. Emekçi hakları, insan hakları ve bayan hakları üzere mevzularda sicilinin bozuk olduğunu belirttikleri ülkeye böylesi büyük bir tertibin konut sahipliğinin verilmesinin gerçek olmadığını savunuyor.