İklim değişikliğiyle uğraş emeliyle geliştirilen ve “güneş blokajı” (Make Sunsets) olarak bilinen bu proje, Microsoft’un kurucusu Bill Gates ve diğer Silikon Vadisi devleri tarafından finanse ediliyor ve büyük bir jeomühendislik teşebbüsü olarak dikkat çekiyor. Proje, güneş ışığının bir kısmını atmosferden yansıtarak global ısınmayı azaltmayı hedefliyor.
TEHLİKELİ PROJEYE BAŞLADILAR
Yeni kurulan “Make Sunsets” isimli şirket, bu projeyi gerçeğe dönüştürmek için Meksika’nın Baja bölgesinde balonlar kullanarak stratosfere sülfat bazlı aerosoller salmayı planlıyor.
Bu aerosoller, güneş ışığını yansıtarak yeryüzüne ulaşan ısının ölçüsünü azaltmayı amaçlıyor. Fakat bu sistem, çevresel ve toplumsal riskler taşıdığı için bilimsel toplulukta büyük tartışmalara yol açtı.
“Stratosferik aerosol enjeksiyonu” olarak bilinen bu teknik, global iklim üzerinde olumsuz tesirler yaratabileceği telaşıyla eleştiriliyor.
OPENAI DE TAKVİYE VERMEYE BAŞLADI
Bill Gates’in yanı sıra, OpenAI CEO’su Sam Altman üzere ünlü isimler de projeye finansal takviye veriyor. Bu çeşit güneşi engellemeye yönelik teşebbüsler, süratli tahlil arayan teknoloji devlerinden büyük fonlar topluyor.
GÜNEŞİ KARARTMAK FELAKET YARATABİLİR
Ancak eleştirmenler, projelerin uzun vadeli iklim tahliline katkı sağlamadığını, bilakis önemli tehlikeler yaratabileceğini savunuyor. İklim bilimcileri, güneş blokajı üzere projelerin bölgesel iklim değişikliklerine yol açabileceğini, hatta Atlantik jet akımlarını değiştirebileceğini belirtiyor. Bu da ziraî verimliliği etkileyebilecek kuraklık, kasırgalar ve tropikal hastalıkların kuzey bölgelerine yayılması üzere felaketlere yol açabilir. Amerikan Üniversitesi’nden iklim teknolojisi araştırmacısı Dr. Shuchi Talati, projeyi “değeri düşük bir ‘çöp kredi’” olarak kıymetlendirerek iklim krizinin ticari tahlillerle çözülemeyeceğini söz etti.
MEKSİKA AYAĞA KALKTI: YASA DIŞI PROJE
Meksika hükümeti de geçen yıl, Make Sunsets’in müsaadesiz deneyler gerçekleştirdiği gerekçesiyle projeyi yasakladı. Çevresel ve toplumsal tesirler hakkında toplumun bilgilendirilmediğini belirten yetkililer, bu cins projelerin yasa dışı olduğunu duyurdu. Ancak şirket, “soğutma kredileri” satarak projeyi etraf dostu bir tahlil olarak tanıtmaya devam ediyor.
Jeomühendislik araştırmacıları, stratosferik aerosol enjeksiyonunun, atmosferdeki doğal dengeyi bozarak kuraklık ve ziraî verimsizlik üzere sıkıntılara yol açabileceğini uyarıyor. Ayrıyeten, bu cins müdahalelerin bilimsel belirsizliklerle dolu olduğunu belirtiyorlar. Dr. Adrian Hindes, bu cins projelerin global sıcaklıkları manalı bir biçimde düşürmek için kâfi olmadığını söz ediyor.
DÜNYANIN DOĞAL İSTİKRARINI BOZAR
Jeolog Dr. David Kitchen ise bu çeşit projelerin sırf süreksiz rahatlamalar sunduğunu, global meseleleri kalıcı bir halde çözmeyeceğini vurguladı. Güneş ışığını yansıtma üzere jeomühendislik teorilerinin, Dünya’nın doğal istikrarını nasıl etkileyeceği konusunda bilim insanları ortasında görüş ayrılıkları devam ediyor. Güneş engelleme üzere projeler, birçok eleştirmenin görüşüne nazaran, iklim değişikliği krizine verilen süreksiz bir karşılık olmaktan öteye geçemiyor.